برآورد آب مصرفی پایه در بخش کشاورزی ایران و بررسی امکان استفاده از مبادلات آب مجازی به منظور تأمین نیازهای غذایی

امروزه به لحاظ رشد جمعیت، نیاز به غذای بیشتر، گسترش صنعت و فعالیت های اقتصادی، سرانه منابع تجدید شونده رو به کاهش است و آب به عنوان یک منبع کم یاب به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک تلقی می شود. در راستای حرکت برای ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب در شرایط اقلیمی و جغرافیائی متفاوت و پاسخگویی به نیاز روز افزون تقاضای آب در کشور، می توان به توسعه منابع آبی جدید مانند مفهوم آب مجازی در برنامه ریزی و سیاست گذاری کلان آب در آینده اشاره نمود. در این پژوهش، به بررسی جهت جریان و محاسبه تراز خالص آب مجازی کشور از طریق واردات و صادرات محصولات بخش کشاورزی در سال 1385 پرداخته شده است. تراز خالص آب مجازی کشور در سال 1385، معادل 11.64 میلیارد متر مکعب درسال برآورد شده است. شاخص wf کشور در بخش کشاورزی 103.641 میلیارد متر مکعب و معادل 1470 متر مکعب در سال به ازاء هر نفر است. حدود 42 درصد از wf کشاورزی ایران به گروه غلات، 14 درصد به دانه های روغنی، 13 درصد نباتات علوفه ای ، 11 درصد به محصولات صنعتی و 11 درصد به میوه ها مربوط است.12.83 درصد از wf کشاورزی ایران، خارجی است. وابستگی کشور به منابع آب خارجی 10.1 درصد است و کشور 89.9 درصد در تأمین محصولات عمده مورد نیاز در تأمین امنیت غذایی خودکفا است. شدت مصرف منابع آبی به میزان 70.8 درصد برآورد شده است. برای کاهش فشار وارده بر منابع آبی داخلی، مستلزم بهره گیری بیشتر از استراتژی مبادله آب مجازی در واردات محصولات آب بر به کشور هستیم که این امر نیز وابستگی منابع غذایی به واردات را بیشتر خواهد کرد. لذا سیاست گذاری ها باید بگونه ای باشد که هم بتوان چالش های محدودیت منابع آبی و هم امنیت بلندمدت غذایی کشور را تأمین نمود.